Krachtig pleidooi voor sociale innovatie en kenniscocreatie door AWT

Na het manifest voor sociale innovatie van Nederland Kennisland en de Waag Society, houdt nu ook de Adviesraad voor Wetenschap en Technologie (AWT) een krachtig pleidooi voor sociale innovatie. In een briefadvies aan minister Verhagen (ELI) en staatssecretaris Zijlstra (OCW) adviseert de AWT om sociale innovatie de rode draad te maken in Horizon 2020, het Europese investeringsprogramma voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (2014-2020).

Sociale innovatie is een term die helaas niet zo goed gedefinieerd is. Of beter gezegd er zijn verschillende definities in omloop. In Nederland werd de term aanvankelijk vooral gebruikt om het belang van organisatorische vernieuwing op de werkplek te bepleiten. Denk aan concepten als het nieuwe werken en intensievere samenwerking tussen organisaties. Dit was het werkterrein van het inmiddels al weer opgeheven Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI).

In Europa had het begrip social innovation altijd al een bredere betekenis en refereert social innovation aan het bieden van oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. In hun manifest voor sociale innovatie volgen Nederland Kennisland en de Waag Society deze bredere Europese betekenis. In hun eigen woorden:

“Sociale innovatie refereert aan nieuwe strategieën, concepten, ideeën en organisaties die een oplossing trachten te bieden voor grote maatschappelijke uitdagingen – van werkgelegenheid en educatie tot zorg, maatschappelijke betrokkenheid en milieuproblemen. De huidige urgentie van sociale innovatie wordt gevoed door een netwerkgedreven paradigma van vernieuwing en creativiteit en zet in op de innovatiekracht van alle mensen in de samenleving vanuit welke maatschappelijke rol of functie dan ook. Het gaat erom deze mensen, die deel uitmaken van het bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheid én sociale netwerken (civil society), met elkaar te verbinden. Zowel binnen als tussen deze maatschappelijke velden. ‘Horizontale’ innovatie dus, met een myriade aan actoren.”

De betekenis die de AWT nu aan het begrip koppelt, sluit aan bij deze bredere definitie. In haar pleidooi voor koppeling van sociale innovatie aan de Europese onderzoeksprogrammering (Horizon 2020) maakt de AWT duidelijk dat sociale innovatie vraagt om kenniscocreatie, gezamenlijke kennisontwikkeling tussen wetenschappelijke disciplines (alfa, bèta en gamma) en tussen wetenschappers en gebruikers, professionals, beleidsmedewerkers, patiënten, etc.

Zo stelt de AWT in haar briefadvies: “Bij wetenschap op topniveau kan toegevoegd worden dat het programma multi- en transdisciplinariteit waardeert en wellicht zelfs prioriteert. Co-creatie, interactie met gebruikers, toepassers en participanten in de samenleving versnelt immers de totstandkoming van hypothesen en nieuwe inzichten.”

En verder: “Bij maatschappelijke uitdagingen is het van belang  te erkennen dat sociaalwetenschappelijke kennis, de combinatie van alfa, bèta en gamma, in alle uitdagingen nodig is. De sociale wetenschappen hebben een tweeledige rol: het begrijpen van de samenleving en het zoeken naar en participeren in oplossingsgerichte initiatieven (social engineering). Het gaat juist om de interactie, om het onderkennen van verschillende belangen, en om de maatschappelijke veranderingsprocessen op meerdere niveaus. Er moet daarom prioriteit zijn voor interdisciplinaire benaderingen met oog voor de sociale context, met name toepassing, gebruik en ethiek. Onderzoeksmethoden die participanten, gebruikers en cliënten niet alleen als subject zien, maar nadrukkelijk betrekken bij de vraagstelling, zouden de voorkeur moeten verdienen.

Meer lezen over (dialoog)methoden en technieken die je kunt inzetten binnen kenniscocreatie? Lees het Rathenaurapport ‘Samenwerken aan werkzame kennis’ door Femke Merkx.

Gratis advies of feedback op je kenniscocreatieproject? Doe mee aan het Inspirator onderzoekssproject van het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht en ICIS Maastricht. Meer info vind je hier.

Geplaatst in interdisciplinair samenwerken, kenniscocreatie, maatschappelijke vraagstukken, Nieuws, sociale innovatie | Een reactie plaatsen

Gratis advies en feedback voor kenniscocreatie projecten – meldt u aan voor 3 september

In het kader van een onderzoek dat ik uitvoer in opdracht van het Inspiratorproject van de Universiteit Utrecht en de Universiteit Maastricht ben ik op zoek naar twee kenniscocreatie projecten die graag advies en feedback ontvangen op hun werkwijze. Alle projecten waarin onderzoekers samenwerken met beleidsmakers komen in aanmerking. Voorwaarde is dat ik een aantal interviews kan afnemen met betrokkenen bij het project, ik een of twee keer een projectbijeenkomst kan observeren en er ruimte is voor een interventie. Meer informatie vindt u hier.

Wilt u met uw project in aanmerking komen voor gratis advies en feedback neem dan zo snel mogelijk, maar uiterlijk 3 september contact op met Femke Merkx (Femke.Merkx@kenniscocreatie.nl of bel 070-3653600 / 06-42465092).

 

 

Geplaatst in kenniscocreatie, Nieuws, onderzoek | Een reactie plaatsen

De dubbele winst van waarderend onderzoeken

Onlangs werd ik gevraagd een ‘brainstorm’ sessie voor te bereiden en te begeleiden. De opdrachtgever wilde graag samen met zijn medewerkers  ideeën ontwikkelen om meer winst te boeken. Er was wel enige aarzeling bij de directie. Zouden de medewerkers wel constructief zijn in hun bijdragen? Zou de brainstormsessie niet ontaarden in een avondje klagen?

Om de sessie te structureren koos ik voor de methode ‘waarderend onderzoeken’. Waarderend onderzoeken neemt de positieve ervaringen en succesfactoren van een organisatie als startpunt voor verandering. Daarmee doet het precies het tegenovergestelde van wat we meestal geneigd zijn te doen. Want vaak denken we in termen van problemen. Door voort te bouwen op positieve ervaringen en succesfactoren uit het verleden hebben veranderingen meer kans van slagen. Er wordt immers voortgebouwd op bewezen sterktes. Ook voorkom je dat veranderingen worden doorgevoerd die ten koste gaan van de sterke kanten van het bedrijf. Dat gebeurt helaas vaak wanneer er alleen maar aandacht is voor problemen.

“Maar, kom je op deze manier wel tot substantiële verandering en verbetering?” vroeg de directie, die nog steeds niet helemaal overtuigd was. Zeker. Substantiële verbetering wordt bereikt door de dingen die soms heel goed gaan in het vervolg altijd heel goed te doen. Stel dat je nu 10% van je tijd heel efficiënt aan het werk bent. Wat een verschil wanneer je daar 80% van zou kunnen maken.

De sessie werd uiteindelijk een succes. Mijn opdrachtgever was blij verrast over de discipline waarmee iedereen aan het werk was geweest. En de directie was opgelucht dat er een positieve dynamiek was ontstaan. Dat was niet alleen voelbaar, maar bleek ook duidelijk aan het einde van de sessie toen er gestemd moest worden over de ideale toekomstbeelden die ontwikkeld waren. Het beeld van de toekomst waarin iedereen binnen het bedrijf gecommitteerd zou zijn aan het veranderingsproces, bleek favoriet.

Het was daarmee een sessie “volgens het boekje”. De meerwaarde van waarderend onderzoeken zit hem namelijk niet alleen in de kwaliteit en haalbaarheid van de toekomstbeelden die ontwikkeld worden, maar ook in de positieve samenwerkingsgerichte energie die ontstaat. Dat is de dubbele winst van waarderend onderzoeken.

Geplaatst in Methoden en technieken, waarderend onderzoeken | Een reactie plaatsen

De toren van Babel van het interdisciplinaire samenwerken

Regelmatig kom ik onderzoekers tegen die samenwerken met onderzoekers uit andere disciplines. Ik vraag ze altijd naar hun ervaringen. De reacties hebben steevast dezelfde strekking: “Tjonge wat is dat moeilijk”, “Het duurde lang voordat we elkaar een beetje leerden begrijpen” of “Na anderhalf jaar kwamen we erachter dat we al die tijd langs elkaar heen hadden gepraat”. Vaak krijg ik ook te horen dat de samenwerking eigenlijk is mislukt. Er is weliswaar een gezamenlijk eindrapport geschreven, maar feitelijk werd het project al in een vroeg stadium op geknipt in disciplinaire deelprojectjes. Daadwerkelijke integratie tussen de verschillende disciplines is helemaal niet tot stand gekomen.

Gisteren sprak ik op de kennisconferentie van het Deltaprogramma. Binnen het Deltaprogramma werken overheden en waterschappen samen om er voor te zorgen dat Nederland in de toekomst veilig blijft tegen hoog water en dat we voldoende zoet water tot onze beschikking hebben. Daar is veel hoogwaardige kennis voor nodig. Kennis over het watersysteem, kennis over klimaatverandering, technologische kennis, maar ook kennis over bestuurlijke processen. In de sessie waar ik aan deelnam stond de vraag centraal: ‘hoe verzekeren we ons van de juiste kennis en kenniswerkers’. Een recent afgestudeerde studente civiele technologie was uitgenodigd om terug te kijken op wat zij in haar studietijd had geleerd. Had haar studie haar voldoende voorbereid op het werk dat ze nu deed? Vakinhoudelijk was ze tevreden. Wat ze miste was de vaardigheid om te communiceren met experts uit andere disciplines. Haar ervaring ondersteunde mijn eigen inbreng in de discussie: Het Deltaprogramma kan alleen succesvol worden wanneer experts uit verschillende disciplines goed met elkaar kunnen samenwerken. Kenniswerkers binnen het Deltaprogramma moeten de vaardigheden hebben om te communiceren over de grenzen van hun eigen vakgebied. Ik heb een pleidooi gehouden voor bijscholing van huidige kenniswerkers en voor het inzetten van gespecialiseerde grenswerkers die een productieve interdisciplinaire dialoog kunnen faciliteren. De ideale grenswerker heeft een brede interdisciplinaire achtergrond, beschikt over teamcoachvaardigheden en is bekend met methoden en technieken van kenniscocreatie.

Later op de dag ging ik naar een sessie over governance. Een van de sprekers stelde zichzelf voor als procesmanager binnen een interdisciplinair onderzoeksproject. Binnen het project werken ontwerpers/planologen samen met experts op het gebied van geoinformatie en experts op het gebied van governance. Niet eenvoudig, zo gaf hij ruiterlijk toe. Recent waren ze er achter gekomen dat het begrip ‘systeem’ binnen de verschillende disciplines een andere betekenis had en dat ze regelmatig langs elkaar heen praatten. Ze werkten nu toe naar een gezamenlijke definitie. Na afloop van zijn presentatie ging ik naar hem toe en vertelde hem dat ik recent een rapport heb geschreven over methoden en technieken die je kunt inzetten wanneer je gezamenlijk – met verschillende partijen en expertises – kennis wilt ontwikkelen. Hij was aangenaam verrast. Was al jaren bezig in deze rol, maar had zich niet gerealiseerd dat er methodes zijn die hem kunnen helpen.

Geplaatst in interdisciplinair samenwerken | Getagged , , , | Een reactie plaatsen

Valorisatie als derde kerntaak universiteiten

Vandaag overlegt de vaste commissie van OCW over kennisvalorisatie, de economische en/of maatschappelijke benutting van kennis. Kennisvalorisatie is naast onderzoek en onderwijs een derde taak van de universiteiten. In praktijk is deze rol nog onderontwikkeld. Het Rathenau Instituut werd gevraagd hoe kennisvalorisatie binnen de universiteiten een kerntaak kan worden. De aanbevelingen van het Rathenau Instituut vind je hier: Valorisatie als feitelijke kerntaak van universiteiten

 

Geplaatst in Nieuws | Getagged , , , , , | Een reactie plaatsen