Na het manifest voor sociale innovatie van Nederland Kennisland en de Waag Society, houdt nu ook de Adviesraad voor Wetenschap en Technologie (AWT) een krachtig pleidooi voor sociale innovatie. In een briefadvies aan minister Verhagen (ELI) en staatssecretaris Zijlstra (OCW) adviseert de AWT om sociale innovatie de rode draad te maken in Horizon 2020, het Europese investeringsprogramma voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (2014-2020).
Sociale innovatie is een term die helaas niet zo goed gedefinieerd is. Of beter gezegd er zijn verschillende definities in omloop. In Nederland werd de term aanvankelijk vooral gebruikt om het belang van organisatorische vernieuwing op de werkplek te bepleiten. Denk aan concepten als het nieuwe werken en intensievere samenwerking tussen organisaties. Dit was het werkterrein van het inmiddels al weer opgeheven Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI).
In Europa had het begrip social innovation altijd al een bredere betekenis en refereert social innovation aan het bieden van oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. In hun manifest voor sociale innovatie volgen Nederland Kennisland en de Waag Society deze bredere Europese betekenis. In hun eigen woorden:
“Sociale innovatie refereert aan nieuwe strategieën, concepten, ideeën en organisaties die een oplossing trachten te bieden voor grote maatschappelijke uitdagingen – van werkgelegenheid en educatie tot zorg, maatschappelijke betrokkenheid en milieuproblemen. De huidige urgentie van sociale innovatie wordt gevoed door een netwerkgedreven paradigma van vernieuwing en creativiteit en zet in op de innovatiekracht van alle mensen in de samenleving vanuit welke maatschappelijke rol of functie dan ook. Het gaat erom deze mensen, die deel uitmaken van het bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheid én sociale netwerken (civil society), met elkaar te verbinden. Zowel binnen als tussen deze maatschappelijke velden. ‘Horizontale’ innovatie dus, met een myriade aan actoren.”
De betekenis die de AWT nu aan het begrip koppelt, sluit aan bij deze bredere definitie. In haar pleidooi voor koppeling van sociale innovatie aan de Europese onderzoeksprogrammering (Horizon 2020) maakt de AWT duidelijk dat sociale innovatie vraagt om kenniscocreatie, gezamenlijke kennisontwikkeling tussen wetenschappelijke disciplines (alfa, bèta en gamma) en tussen wetenschappers en gebruikers, professionals, beleidsmedewerkers, patiënten, etc.
Zo stelt de AWT in haar briefadvies: “Bij wetenschap op topniveau kan toegevoegd worden dat het programma multi- en transdisciplinariteit waardeert en wellicht zelfs prioriteert. Co-creatie, interactie met gebruikers, toepassers en participanten in de samenleving versnelt immers de totstandkoming van hypothesen en nieuwe inzichten.”
En verder: “Bij maatschappelijke uitdagingen is het van belang te erkennen dat sociaalwetenschappelijke kennis, de combinatie van alfa, bèta en gamma, in alle uitdagingen nodig is. De sociale wetenschappen hebben een tweeledige rol: het begrijpen van de samenleving en het zoeken naar en participeren in oplossingsgerichte initiatieven (social engineering). Het gaat juist om de interactie, om het onderkennen van verschillende belangen, en om de maatschappelijke veranderingsprocessen op meerdere niveaus. Er moet daarom prioriteit zijn voor interdisciplinaire benaderingen met oog voor de sociale context, met name toepassing, gebruik en ethiek. Onderzoeksmethoden die participanten, gebruikers en cliënten niet alleen als subject zien, maar nadrukkelijk betrekken bij de vraagstelling, zouden de voorkeur moeten verdienen.”
Meer lezen over (dialoog)methoden en technieken die je kunt inzetten binnen kenniscocreatie? Lees het Rathenaurapport ‘Samenwerken aan werkzame kennis’ door Femke Merkx.
Gratis advies of feedback op je kenniscocreatieproject? Doe mee aan het Inspirator onderzoekssproject van het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht en ICIS Maastricht. Meer info vind je hier.
